Uprawiać grzyby w tunelu foliowym to rozwiązanie dla smakoszy oraz pomysł na intratną hodowlę komercyjną. Zbiory z lasu nie zawsze spełniają potrzeby i oczekiwania grzybiarzy, a ich obfitość oraz jakość zależy od tego, czy wyprzedziliśmy inne osoby. Wysokie zapotrzebowanie gastronomiczne i przetwórcze to duży runek zbytu nawet dla małych plantatorów pieczarek. Tunel ogrodniczy z folią cieniującą tworzy idealne warunki do rozwoju popularnych (kurki, pieczarki) oraz szlachetnych grzybów (shiitake, pierścieniak królewski). Starannie przygotowany nawóz, podłoże i dobra jakościowo grzybnia sprawią, że w ciągu roku będziemy mogli otrzymać nawet do 5 zbiorów, a na 1m2 przy optymalnych warunkach uprawy przypada do 20–30 kilogramów grzybów.
W tym artykule skupimy się na uprawie pieczarek pod osłoną, w następnych natomiast przybliżymy hodowlę innych odmian grzybów.
Spis treści
Pieczarkarnia w tunelu foliowym
Uprawy pieczarek zakłada się w tunelach foliowych, szklarniach, namiotach ogrodniczych, szopach i piwnicach. Aby zacząć produkcję towarową, musimy wyposażyć tunel w halę uprawową z osobnym pomieszczeniem do odkażania, pasteryzacji i fermentacji gleby. O efektywności hodowli i wielkości plonu pieczarek decyduje kilka czynników: wysoka wilgotność w komorach uprawowych, różnica temperatur między komorami a warunkami na zewnątrz, zagrożenie obecnością owadów i chorobami.
Termin rozpoczęcia uprawy w tunelu
W miejscach bez klimatyzacji pieczarki uprawiamy w dwóch cyklach – wiosennym i jesienny. Pierwszy zaczynamy przy korzystnych warunkach w grudni (lub styczniu), zaś drugi w sierpniu. Uprawy w budynkach z klimatyzacją prowadzone są przez cały rok, obejmując od 5 do 9 cykli. Zastosowanie specjalistycznej technologii do upraw pieczarek może podwoić, a nawet potroić cykl uprawowy.
Rodzaj podłoża
Nawóz koński bez dodatkowych substancji to najlepszy rodzaj podłoża dla pieczarek, zwłaszcza jeśli zwierzę było karmione owsem i sianem – wtedy nawóz jest jeszcze bardziej wartościową odżywką dla grzybni. Świeży i intensywnie pachnący amoniakiem nawóz mieszamy z mocznikiem, nawozem kurzym, gipsem i wodą. Proporcje należy dostosować do gatunku pieczarki, ściśle przestrzegając ilości proponowane w hodowli danej odmiany. Mieszając składniki, otrzymujemy ciemnobrązowe podłoże o PH 7,9 do 8,1 i wilgotności od 71 do 74%, które przed wykorzystaniem pasteryzujemy.
Przygotowanie podłoża w warunkach amatorskich może być problematyczne, dlatego wygodniejszym i skuteczniejszym rozwiązaniem jest jego zakup od producentów grzybni. Odpowiednio wyważone proporcje korzystnie wpływają na rozwój pieczarek.
Fermentacja podłoża na pieczarki
W dobrze przygotowanym podłożu przebiegł proces fermentacji. Po 8–12 dniach w zależności od warunków, sfermentowane podłoże jest gotowe do wykorzystania podczas uprawy pieczarek.
Pierwszy krokiem będzie przygotowanie niskiej pryzmy, grubej na 1 m i szerokiej na 4 m. Jeśli nawóz nadal jest suchy, pryzmę ugniatamy i nawadniamy, dodając mocznik. Po 5–8 dniach dokładamy nawóz kurzy i starannie mieszamy. Kiedy wszystko jest gotowe, nakładamy luźną warstwę pryzmy fermentacyjnej, zwracając przy tym uwagę na to, czy wyciekają spod niej strużki gnojówki. Jeśli nic takiego się nie dzieje, nawóz wymaga zwilżenia, gdyż jest zbyt suchy, jeśli jednak tworzą się spore kałuże, należy dodać drugą warstwę i dokładnie wymieszać.
Od chwili dodania drugiej pryzmy, dwa razy na dobę sprawdzamy temperaturę. W obu pomiarach powinniśmy otrzymywać wynik między 63 a 76°C. Po kilku dniach (od 2 do 4) temperatura znacznie spada – wtedy dodajemy gips, ponownie wszystko mieszając. Po wykonaniu tego zabiegu temperatura znów wzrasta do 74–80°C. Po trzech dnia dodajemy trzecią pryzmę fermentacyjną, a po 2 kolejnych przerabiamy całość. Wilgotność sprawdzamy, ściskając garść nawozu, jeśli pojawi się spora kropla, to podłoże jest gotowe i nie wymaga nawilżania. Jeśli w dalszym ciągu nie otrzymaliśmy opisanego efektu, dodajemy wodę. Po kolejnych 2 lub 3 dniach mieszamy, w razie potrzeb nawilżamy i nakładamy ostatnią, czwartą pryzmę fermentacyjną. 2 dni później podłoże pasteryzujemy.
Pasteryzacja podłoża pieczarki
Pasteryzację przeprowadzamy, aby zlikwidować siedliska chorobowe i pasożyty, które mogą uszkodzić uprawę. Zabieg przeprowadzamy na 12 dni przed wyłożeniem pierwszej pryzmy fermentacyjnej i trwa również 12 dni.
Nawóz przenosimy do tunelu lub szklarni, układamy na czystych półkach w warstwy po 30 cm. Umieszczamy w nim termometr, aby na bieżąco monitorować temperaturę (skala od 0 do 100). Sprawdzamy, czy na wszystkich półkach nawóz ma taką samą temperaturę, jeśli tak – możemy rozpocząć pasteryzację. Cały proces polega na utrzymaniu stałej temperatury powietrza bez znacznych wahań. Do 10 godzin utrzymujemy temperaturę powietrza na poziomie od 55 do 60°C, zaś przez następne 7 dni od 48 do 53°C, aby podłoże dojrzało.
Na powierzchni podłoża powinien pojawić się niebieskoszary grzyb z cętkami – to organizm korzystny dla pieczarek. Materiał możemy ochłodzić do temperatury 30°C, aby osiągnąć jeszcze lepsze efekty. Parametry naszej gleby powinny mieć PH od 7 do 7,5, a wilgotność winna mieścić się w granicy 65–69%.
Sadzenie grzybni w tunelu foliowym
Grzybnię mateczną uprawia się na pszenicy, prosie lub życie. Gotowy materiał rozkruszamy i znaczną cześć mieszamy z podłożem, ubijając oraz podlewając. Uprawę codziennie spryskujemy wodą z formaliną, kontrolujemy temperaturę (optymalna to 25°C) i wilgotność powietrza (90–95%). Po 14 dniach powinniśmy zobaczyć rozrost grzybni.
Wyłożenie ziemi okrywowej
W chwili kiedy grzybnia się rozrosła, dodajemy mieszanki torfu niskiego z wysokim, wraz z domieszką kredy. PH gleby w dalszym ciągu powinno wynosić od 7 do 7,5. Odkażanie przeprowadzamy, spryskując podłoże roztworem z formaliny, i utrzymujemy stałą temperaturę. Bez względu na sposobu przygotowania pokrywy, podłoże musi mieć temperaturę od 25 do 27°C.
Późniejsze zabiegi pielęgnacyjne
Nawilżenie okrywy pieczarek powtarzamy po 5 dniach, do 8 dni powinna mieć długość do 3 cm od powierzchni. Okrywę zdejmujemy, aby zainicjować rozwój owocników. Aby grzyby rozwijały się prawidłowo, stosujemy szok termiczny, sprowadzając temperaturę do 18°C, a w powietrzu do 16°C. Wilgotność utrzymujemy na tym samym poziomie, czyli od 90 do 93%. Gdy owocniki będą wielkości zapałek, wilgotność obniżamy do 85%. Pieczarki w ciągu tygodnia powinny osiągnąć wielkość, która umożliwi ich sprzedaż. Codziennie podlewamy, kierując się proporcją: na 1kg przypada 1l wody. Idealna temperatura gleby do wzrostu owocnika to 18–20°C, a różnica między nią a powietrzem powinna wynosić 2°C. Należy dbać również o odpowiednią recyrkulację powietrza w pieczarkarni.
Zbiór
Zbieranie grzybów wymaga sporej precyzji i dokładności. Zbyt krótko przycięte trzony to strata kilku gramów, co przy większej ilości stanowi znaczną różnicę. Największy plon pochodzi z pierwszego wysypu, który pojawia się do 25 dni od zdjęcia okrywy i trwa maksymalnie 5 dni. Kolejne pojawiają się w tygodniowych odstępach do 3 miesięcy. Po zakończeniu uprawy podłoże jest wyczerpane, można wykorzystać je jako wartościowy nawóz naturalny do hodowli roślin.
Podłoże popieczarkowe w tunelu foliowym
Zużyte podłoże pieczarkowe jest dobrym nawozem, cennym źródłem substancji organicznych oraz posiada wysokie wartości makro i mikro. Przed zastosowaniem należy przebadać glebę, pozbawić ją szkodników, nasion chwastów i grzybów chorobotwórczych. Obróbka termiczna zwalcza wszelkie niepotrzebne składniki i elementy. Podłoże to jako nawóz idealnie sprawdza się do hodowli następnej generacji grzybów, zakładania trawników oraz upraw warzywnych.
