Uprawa borówki w tunelu foliowych jest dla wielu plantatorów dochodowym interesem. Cena oraz optymistyczne prognozy rynkowe korzystnie wpływają na powstawanie nowych gospodarstw zajmującymi się uprawą tego gatunku. Chłonne rynki europejskie sprawiają, że Polska znajduje się w pierwszej piątce krajów będących głównymi eksporterami borówek. Można powiedzieć, że uprawa borówki stała się polski produktem narodowym. Ze względu na szerokie zastosowanie w przetwórstwie, popyt nadal będzie osiągał wysoki poziomi.
Spis treści
Wybór miejsca na uprawę borówki
Płytki system korzeniowy borówki sprawia, że korzystnym miejscem dla jej rozwoju będzie stanowisko o wysokim poziomie wód gruntowych. Roślina ma spore zapotrzebowanie na wodę, więc planując nasadzenie, bierzemy pod uwagę ten istotny czynnik. Gleba dla borówki ma mniejsze znaczenie, roślina dobrze sobie radzi zarówno w torfowiskach, jak i podłożach o mniejszych zasobach w składniki odżywcze. Słabsze podłoże będzie wymagać wzbogacenia je o substancje organiczne, zaś w przypadku ciężkich rozluźniamy strukturę, aby ułatwić zakorzenienie. Roślinie należy zapewnić ciągły dostęp do wody, ponieważ źle znosi nawet krótkotrwałe braki w wilgoci. Należy jednak uważać, aby nie przesadzić, ponieważ równie źle rośnie na obszarach o zbyt dużym zawilgoceniu. Zalecane pH gleby to odczyn kwaśny od 3,8 do 4,8, inne odczyny będą wymagać zakwaszania, aby sprowadzić je do optymalnych warunków.
Przy odpowiednich warunkach glebowych zwiększymy potencjał plonotwórczy borówki, uchronimy ją przed chorobami oraz umożliwimy intensywny wzrost krzewów, co przyczyni się do sporych zbiorów.
Przygotowanie stanowiska w tunelu foliowym
Kwaterę dopasowujemy do wymagań planowanego w uprawach gatunku. Odpowiednio dbając o krzewy, możemy otrzymywać dobry plon nawet przez 40 lat. Jest to roślina długowieczna, która pielęgnowana z roku na rok daje coraz więcej owoców. Unikamy pośpiechu oraz starannie przykładamy się do budowy każdego stanowiska. Usuwamy wszelkie zanieczyszczenia, w tym zbędne rośliny oraz chwasty.
Optymalny poziom próchnicy w przypadku borówki powinien wynosić 3%. Niestety znaczna część gleb na terytorium polski ma przedział o 0,5% do 1,5%. Przed wprowadzeniem uprawy konieczne jest zrobienie próby próchnicy. Nie stanowi to wysokiego kosztu ani trudny zadania do zlecenia: już za 30 zł próbka gleby zostanie przebadane po tym kątem. Wysiewanie nawozów zielonych przed główną uprawą użyźni glebę, dostarczając jej odpowiednich wartości odżywczych. To samo możemy osiągnąć za pomocą preparatów zawierających kwasy humusowe i fulwowe. Dostępne na rynku środki stosujemy ściśle według zaleceń producenta, starając się, aby ilość substancji była proporcjonalna do oczekiwanych efektów.
Zakwaszanie gleby pod osłonami
Istnieje kilka sposobów na osiągnięcie odpowiedniego zakwaszenia gleby. Jednym z nich jest wymieszanie siarki z glebą i późniejsze zastosowanie jej w kwaterze. Drugą metodą jest częściowa wymiana podłoża. W miejsca, gdzie będą rosnąć krzewy, wysypujemy kwaśny torf wraz z trocinami z iglaków. Jeśli struktura gleby nadal jest zwięzła, dodajemy gruboziarnisty piasek. Takie zabiegi sprawiają, że odczyn pH utrzymuje się na korzystnym poziomie dla borówek, a zabieg powtarzany co kilka lat tworzy sprzyjające warunki wzrostu.
Jeszcze przed samym nasadzeniem wzbogacamy ziemię o składniki odżywcze, wybierając w tym celu nawozy jednoskładnikowe lub mieszanki prowadzące do stworzenia dobrych warunków dla borówki. Aby określić ilość i proporcje, warto przebadać glebę pod kątem niedoborów poszczególnych elementów, dostarczając próbkę do Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej, która prowadzi takie ekspertyzy.
Odmiany borówek do upraw pod osłonami.
Rynek ma szeroką ofertę szkółkarską, a same borówki możemy podzielić na trzy odmiany: wczesną, średnią i późną. Jest to ważna informacja dla eksporterów i handlowców, którzy kierują się wielkością owoców i możliwościami transportowymi.
Wczesne odmiany borówki:
- Earliblue – wczesna odmiana borówki o jędrnych i aromatycznych owocach. Istotną wadą jest nierównomierne owocowanie. Pierwsze zbiory owoców są znaczne, zaś każde następne coraz mniejsze.
- Duke – odmiana o twardej skórce z jędrnym miąższem, dobra do przechowywania oraz transportu, duże owoce o równej wielkości z woskowym nalotem.
- Spartan – odmiana wczesna o prawie największych kulistych owocach z woskowym nalotem oraz sporych walorach smakowych. Mała jędrność sprawia, że te borówki cechują się niską odpornością na transport i magazynowanie.
- Patriot – zróżnicowane owoce pod względem wielkości; od sporych plonów w pierwszym zbiorze po drobne w ostatnim; słabo ubarwione i lekko spłaszczone.
- Northland – owoce kuliste, drobne, o słodkim smaku i nieznacznej jędrności; dostępna w sprzedaży w drugie dekadzie do początku sierpnia.
- Torro – duże owoce, lekko spłaszczone, z niebieskim woskowym nalotem; dojrzewa w tym samy czasie co Northland.
Borówki dojrzewające w średnim terminie:
- Bluecrop – popularna w Polsce odmiana o dużych i kulistych owocach i woskowym nalocie; dobrze sprawdza się w transporcie.
- Sierra – odmiana podobna do Bluecorp, między hodowcami prowadzona jest ożywiona dyskusja, która z nich jest lepsza. Pod wieloma względami mają podobne cechy.
- Bluegold – duże i średnie owoce dostępne po koniec lipca, z woskowym nalotem.
- Berkeley – lekko kwaskowaty smak z owocami o dużych i średnich wymiarach, dostępne od lipca do sierpnia.
- Nelson – odmiana o jędrnych, aromatycznych i smacznych owocach dostępna w sprzedaży w sierpniu. Jej atutem jest wysoka wytrzymałość podczas transportu.
Późne odmiany borówki:
- Darrow – bardzo duże i duże owoce, spłaszczony kształt i kwaśne w smaku.
- Brigitta – dobre w transporcie i przechowywaniu; o średnich i dużych owocach.
- Jersey – idealna dla przemysłu przetwórczego i dobra do transportowania; odmiana o drobnych i średnich owocach.
- Lateblue – smaczne średnie owoce z szypułką pozostawioną podczas zbiorów.
Wybór kilku odmian sprawia, że wydłużamy czas podaży, a przy dobrym zagospodarowaniu obiektu i ulepszeniu produkcji otrzymujemy dłuższy czas uprawowy, który wiąże się z większymi profitami finansowymi. Choć roślina jest samopylna, warto wykorzystać trzmiele do zapylania, które przyśpieszą owocowanie.
Nawożenie borówki w tunelu foliowym
W trakcie hodowli ciągle uzupełniamy glebę o składniki pokarmowe niezbędne na każdym etapie wegetacji borówki. Systematyczne i dostosowane nawożenie sprawia, że dorodne i w pełni dojrzałe owoce zyskują większą wartość handlową. Roślina nie ma wysokich wymagań pokarmowych. Aby dostarczyć jej potrzebnych składników, stosujemy roczną porcję azotu w czterech dawkach. Pozostałe nawozy z magnezem, fosforem itp. aplikujemy do ziemi jesienią.
Za pomocą fertygacji dostarczamy roślinie łatwo przyswajalne porcje boru, miedzi i cynku oraz inny elementów potrzebnych borówce na każdym etapie rozwoju. Odżywianie dolistne korzystnie wpływa na rozwój pąków, zwiększa odporność oraz rozmiar owoców.
Szkodniki i choroby borówki
Roślina na całe szczęście nie ma zbyt wielu chorób ani szkodników, które mogą jej zagrozić. Pielęgnacja gleby oraz obserwowanie wszelkich zmian zachodzących na roślinie sprawia, że przy dostrzeżeniu jakichkolwiek znamion choroby reagujemy od razu. Choć zalecana jest ostrożność, jak zresztą przy każdym typie upraw przemysłowych, trzeba pamiętać, że bez odpowiedniej pielęgnacji borówka w dalszym ciągu może odczuwać presje chorobowe.
Zgorzel jest jednym z najczęściej pojawiających się zagrożeń. Chorobę możemy rozpoznać po fioletowych przebarwieniach pędów. Rozwój choroby prowadzi do uschnięcia rośliny. Owoce zaś bywają atakowane przez szarą pleśń – brunatne i gnijące owoce oraz brunatny kolor liści to cechy tej choroby, która wynika ze zbyt dużej wilgotności powietrza.
Szkodniki znane każdemu hodowcy to mszyce, zwójki i chrząszcze. Młode krzewy podgryzane w korzeniach przez pędraki z czasem popadają w inne infekcje, dlatego tak ważne jest, by ziemia była oczyszczona z tych agrofagów. Na borówkach żerują również drutowce i opuchlaki, a w innych partiach mogą wystąpić mszyce oraz pryszczarki. Stosowanie odpowiednich preparatów o sprawdzonej jakości prowadzi do uodpornienia roślin na szkodniki, a w razie konieczności ich eksterminacji. Ciągle monitorujemy stan upraw, usuwając wszelkie niepożądane zjawiska spoza obiektu.
Pielęgnacja borówki w tunelu foliowym
Zabiegi pielęgnacyjne które przeprowadzamy cyklicznie to odchwaszczanie, cięcie pędów i wysypywanie rzędów trocinami. Wyłożenie plantacji agrotkaniną zniweluje wzrost chwastów, jednak nie ograniczy go w pełni. Na bieżąco usuwamy niepotrzebną roślinność z otworów przy borówce starając się nie uszkodzić samej rośliny. Usuwamy pędy słabe pozostawiając te o sporej żywotności, przyjmując że krzew powinien mieć o 5 do 9 silnych pędów. Co 10 lat przeprowadzane cięcia odmładzające, aby usunąć znaczny przyrost borówki która wykształci nowe i wytrzymalsze pędy.
Organizacja zbiorów borówek w tunelach
Pomimo zastosowania specjalistycznych kombajnów, do zbiorów będą potrzebni ludzie. Nierównomierny wzrost borówek sprawia, że technologia służąca do zbiorów bywa zawodna, a najlepszą metodą jest zatrudnienie pracowników. Na 1 hektar owocującej plantacji powinno przypadać do 20 osób. Koordynator nadzoruje płynność produkcji oraz magazynowanie owoców. Chcąc usprawniać pracę rwaczy, często tworzy się punkty zbiorcze, które kontrolują jakość, ważą borówki i oceniają proces prac.
Przechowywanie borówek w tunelach uprawowych
Owoce zdatne do przechowywania i transportu powinny być zerwane na 3 dni przed uzyskaniem dojrzałości, odpowiednio jędrne i wyrośnięte, o specyficznej barwie. Borówek nie zrywamy zbyt wcześnie, gdyż nie będą miały czasu na dojrzewanie, oraz zbyt późno, aby nie stracić możliwości magazynowania uprawy. Przeprowadzając zbiory selektywne, a następnie segregując owoce w chłodni, wyrównujemy czas na osiągnięcie przez borówkę odpowiedniej jakości i dojrzałości.
W magazynie staramy się ograniczyć emisję i powstawanie dwutlenku węgla, który prowadzi do pojawienia się szarej pleśni na borówkach. Niska temperatura utrudnia rozwój patogenów i powoduje, że czas przechowywania znacznie się wydłuża.
Tunele foliowe w uprawach borówek
Możliwość przyśpieszenia upraw borówek pod osłonami sprawia, że tunele foliowe nabrały dużą wartość gospodarczą. Przy zastosowaniu odpowiedniej technologii całoroczna uprawa pozwala na znalezienie rynków zbytu oraz generowanie sporych dochodów. Czas dojrzewania borówek trwa o 8 do 10 tygodni, a zastosowanie kilku odmian zwiększa obrót owocami. Rozrastający się rynek przetwórczy nieustannie poszukuje nowych dostawców.