Dereń to rodzaj niezwykłych roślin, skupiających około 40 gatunków krzewów, krzewinek i małych drzewek. Kwitną one na przełomie lutego i marca, a ich czerwonymi, bordowymi bądź czarnymi owocami możemy się cieszyć od lipca do września.
W stanie dzikim dereń występuje w klimacie umiarkowanym, w środkowej i południowo-wschodniej Europie, dawniej sadzony był przy niemal wszystkich klasztorach i dworach. Właściwości prozdrowotne owoców derenia, są bowiem znane od setek lat. Zawierają one witaminy, minerały, związki antyoksydacyjne, które zapobiegają rozwojowi wielu chorób (w tym nowotworów), działają przeciwzapalnie, oczyszczająco, przeciwgorączkowo, wspierają pracę układu moczowego, żołądka, a nawet wspomagają odchudzanie. Chcąc zachować wszystkie wspaniałe właściwości owoców, najlepiej jest spożywać je na surowo, należy jednak uważać na pestki, które nie nadają się do spożycia.
Walory prozdrowotne, to jednak niejedyna zaleta owoców derenia, są one bowiem wyjątkowo smaczne. Możemy sporządzać z nich słodko-kwaśne dżemy, soki i nalewki. Dereń to przykład wyjątkowej rośliny, która przed wybuchem II wojny, była bogato wykorzystywana, nie tylko w medycynie ludowej. Niestety we współczesnych czasach popadła w lekkie zapomnienie, będąc żywym dowodem na to, że często szukamy egzotycznych roślin, trudnych do uprawy w rodzimym klimacie, a nie doceniamy swojskich roślin, mało wymagających, wszechstronnych i idealnie przystosowanych do polskich warunków pogodowych. Dołącz do tych, którzy przywrócą popularność i dobrą sławę, temu najstarszemu spośród krzewów owocowych i dowiedz się jak wyhodować go z nasion.
Dobrym pomysłem, będzie umieszczenie nasion i uprawa sadzonek w szklarni, ponieważ stabilne, dostosowane do wymagań każdego etapu rozwoju danego gatunku, zapewni zdrowe i silne sadzonki!
Spis treści
Jak wyhodować dereń z nasion
Zbieranie i przygotowanie nasion
Sadzonki derenia możesz kupić w szkółkach lub zamówić przez Allegro. Może jednak zadasz sobie odrobinę więcej trudu i spróbujesz wyhodować go z nasion. Znalezienie rośliny rodzicielskiej nie powinno być trudne, ponieważ dereń często rośnie w parkach, na łąkach i polach. Najlepszą porą na zbieranie nasion jest wrzesień i październik, a dokładniej czas, kiedy dojrzałe owoce spadają z drzew.
Nasiona derenia potrzebują oczyszczenia natychmiast po zebraniu oraz odpowiedniej obróbki. Namocz owoce w wodzie i oczyść nasiona z resztek organicznych. Dobrym testem na to, czy nasiona wykiełkują, jest to, czy pestka unosi się, czy opada na dno zbiornika z wodą. Te, które będą dryfować na powierzchni wody, możesz od razu odrzucić, ponieważ nie mają one szansy na wzejście. Następnie zbierz nasiona, które pozostają na dnie pojemnika, rozłóż równomiernie na stole i porządnie wysusz.
Jak stratyfikować nasiona derenia
Ze względu na strukturę nasion derenia, należy poddać je rozwarstwieniu, aby ułatwić i przyspieszyć proces kiełkowania. Stratyfikacja to metoda obróbki nasion, w której poprzez naśladowanie warunków, w jakich w naturze znajdują się nasiona, przerywa fazę spoczynku, w jakiej się znajdują i przygotowuje do wykiełkowania. Stratyfikacja może polegać na poddaniu nasion działaniu niskich temperatur, poprzez umieszczenie ich w wilgotnym podłożu, jak również na odwrót, w glebie o wysokiej temperaturze sprzyjającej wschodom.
Istnieją różne techniki stratyfikacji nasion derenia, ponieważ uzależnione są one od odmiany, z którą mamy do czynienia, a jedną z nich jest umieszczanie nasion w worku z mchem torfowym. Mech powinien być wilgotny, a worek powinien mieć otwory zapewniające cyrkulację powietrza. Przechowuj torbę w miejscu o temperaturze pokojowej (może się wahać pomiędzy 20 a 30 stopni C), przez około 100 dni.
Następnie na okres około czterech miesięcy musisz postarać się o obniżenia temperatury do około 4° C. W tym celu możesz umieścić nasiona w lodówce, pamiętając, aby zapewnić im wilgotność, nie dopuszczając do ich przesuszenia. Taki zabieg zapewni odpowiednią stymulację nasion, które poddane są podobnym procesom, przebywając w glebie zimą.
Sadzenie nasion
Po poddaniu nasion procesowi stratyfikacji, nasiona derenia powinny być gotowe do sadzenia. Uprawa w szklarni daje Ci tę przewagę, że nie musisz się martwić o niebezpieczeństwo związane z przymrozkami. Masz więc pewność, że nie stracisz czasu, na oczekiwanie, aż pogoda się ustabilizuje i możesz bez uzależniania się od warunków środowiskowych panujących na zewnątrz, w każdej chwili rozpocząć uprawę.
Nasiona derenia wysiewamy bezpośrednio do gruntu w kwietniu lub maju, należy jednak mieć pewność, że minęło ryzyko przymrozków. Jeśli jednak przejrzałeś nasiona i zobaczyłeś, że 10% z nich jeszcze nie wykiełkowało, rozpocznij uprawę w pomieszczeniu, ponieważ w ten sposób zwiększasz szansę na ich wykiełkowanie. Umieść je na słonecznym stanowisku i kontroluj temperaturę oraz warunki środowiskowe.
Nasiona wysiewaj na głębokość 2-3 cm, żeby liście siewek, z łatwością przebiły się na zewnątrz. Jeżeli gleba, w której je sadzisz, jest zbyt gliniasta i ciężka, przysyp je po prostu warstwą piasku i dbaj o to, aby miały stały poziom wilgotności, uważaj jednak przed przelaniem, które może przyczynić się do rozwoju pleśni i procesów gnilnych. Właściwe praktyki pielęgnacyjne, nawadnianie, nawożenie i odchwaszczanie, sprawią, że w ciągu roku sadzonki urosną nawet do 40 cm. Jest to naprawdę szybkie tempo w porównaniu z nasionami, które nie zostały poddane stratyfikacji, taki muszą zaczekać z kiełkowaniem nawet kilka lat.
Jeżeli zdecydujesz się na uprawę derenia w tunelu lub szklarni, przygotuj doniczki z otworami odprowadzającymi nadmiar wody i napełnij je podłożem złożonym z piasku i mchu torfowego. Nasiona umieszczaj w pojedynczych doniczkach i pamiętaj, żeby płytko umieszczać je w podłożu.
Pielęgnacja
Uprawa derenia z nasion, powinna zakończyć się sukcesem, jeśli będziesz ściśle przestrzegać reguł dotyczących zasad stratyfikacji, zapewnisz korzystne warunki środowiskowe. Odpowiednie przygotowanie nasion oraz wykorzystanie możliwości sterowania klimatem, jakie zapewnia tunel lub szklarnia, powinny sprzyjać kiełkowaniu i wzrostowi zdrowych sadzonek. Ważne jest także, abyś zwrócił uwagę na niektóre praktyki pielęgnacyjne, które mają szczególny wpływ na kiełkowanie i rozwój siewek.
Podobnie jak większość nasion, nasiona derenia dobrze rosną w wilgotnym podłożu. Uważaj jednak, aby nie przelać podłoża, ponieważ rozmoczona gleba, sprzyja gniciu. W zakresie nawożenia sprawdzi się płynny nawóz wieloskładnikowy, którego najlepiej użyć wiosną i środkiem lata.
Jeżeli chcesz mieć stuprocentową pewność, że wyhodowana przez Ciebie roślina będzie zdrowa, odporna na mróz, choroby i szkodniki, to poznaj wcześniej różne odmiany derenia i wybierz taką odmianę, którą cechują takie właśnie właściwości.
Przesadzanie dereni
Zdecydowanie najlepszą porą roku na przesadzanie dereni jest wiosna lub przełom października i listopada. Roślina źle znosi przesadzanie, przemyśl więc dobrze wybór lokalizacji. Dereń będzie dobrze rósł na ciepłym, słonecznym lub lekko ocienionym stanowisku, jeśli chodzi o podłoże, nie jest wymagający , jednak efekty uprawy będą bardziej spektakularne, jeśli posadzisz go w lekkiej dobrze przepuszczalnej gliniasto- wapiennej lub próchniczo-wapiennej glebie. Dereń ma również taką zaletę, że jest długowieczny, odporny na zanieczyszczenia, dobrze znosi suszę i wysokie temperatury, musisz jednak wiedzieć, że niedobory wody będą miały niekorzystny wpływ na owocowanie. Jeśli chcesz zasadzić więcej niż jedną roślinę, postaraj się zachować 3,5-4 metrów odstępów, jeśli chcesz prowadzić derenie, tak by tworzyły żywopłot, wystarczy odległość jednego metra. Pamiętaj, że chociaż przez pierwsze dwa lata roślina nie zwiększy znacznie swojego wzrostu, jednak w późniejszym okresie osiągnie pokaźne rozmiary, dorastając nawet do 6 metrów. Ważne jest więc to, aby nie sadzić go w pobliżu budynków i sprawdzić, czy w miejscu sadzenia nie przebiega instalacja podziemna.
Przed zasadzeniem rośliny, przygotuj odpowiednio podłoże, przekop je, pozbądź się chwastów, a jeżeli ma nieodpowiednią strukturę koniecznie ją popraw. Dodaj do gleby nawozu organicznego, najlepiej kompostu, jeśli jest zbyt zbita, dodaj żwiru lub piasku, a jeśli ma suchą, piaszczystą strukturę, wymieszaj ją z gliną lub torfowcem.
Wykop dołek 1,5 raza większy od wielkości bryły korzeniowej, uważaj jednak, aby nie umieścić rośliny zbyt głęboko. Sadzonki powinny rosnąć na takiej samej wysokości, jak w doniczce, ponieważ, jeżeli szyjka korzeniowa będzie umieszczona pod powierzchnią gleby, roślina ulegnie uduszeniu. Najlepiej jest, kiedy górna część bryły korzeniowej wystaje nad powierzchnią podłoża.
Po wyciągnięciu derenia z doniczki rozluźnijmy delikatnie, jego korzenie, a jeżeli będą zbyt splątane i ściśnięte, możemy je ponacinać. Po umieszczeniu sadzonki w dołku pamiętajmy, aby obficie ją podlać. W celu dłuższego utrzymania wilgoci w podłożu oraz wzbogaceniu go w substancje odżywcze, a także zapobieganiu rozrostowi chwastów i ochrony przed zimnem, należy ściółkować glebę pod dereniem. Najlepiej sprawdzą się do tego celu kora i gałązki drzew iglastych, które lekko zakwaszą glebę, co sprawdza się w przypadku dereni. Wspaniałą cechą dereni jest to, że są idealnie dostosowane do rodzimego klimatu, nie musisz się więc obawiać, ze źle wpłyną na niego silne podmuchy wiatru lub niskie temperatury. Niemal wszystkie odmiany derenia są wysoko mrozoodporne i nie wymagają zabezpieczenia na zimę, wystarczy jedynie warstwa ściółki w celu zabezpieczenia gleby przed zamarzaniem.
Wniosek
Rozmnażanie roślin z nasion nie powinno budzić w nas obaw, zwłaszcza jeśli posiadamy tunel foliowy lub szklarnię. Wyhodowanie dereni z nasion, jest jak najbardziej możliwe, jeżeli tylko odpowiednio się do niego przygotujesz. Kluczowe jest zdobycie informacji na temat terminów siewu i sadzenia oraz przede wszystkim właściwego przygotowania nasion. Pamiętaj, że tylko poddanie ich procesowi zimnej stratyfikacji gwarantuje, w miarę szybkie uzyskanie sadzonek, w przeciwnym razie możesz czekać na wykiełkowanie nasion nawet kilka lat. Chociaż proces wyhodowania derenia, nie jest najłatwiejszy i należy ściśle przestrzegać wszystkich wskazówek dotyczących jego rozmnażania i pielęgnacji, satysfakcja z samodzielnie wyhodowanego, wspaniałego krzewy, wynagrodzi Ci poświęcony czas i wysiłek. Jeżeli dodatkowo zdobędziesz wiedzę na temat zdrowotnych właściwości i sposobów przetwarzania owoców derenia, będziesz cieszył się lepszym zdrowiem oraz doskonałym słodko-kwaśnym smakiem, mogącym z sukcesem konkurować z egzotycznymi specjałami.
