Wielosezonowa uprawa jednego gatunku roślin lub tej samej rodziny, na tym samym stanowisku, wywołuje zmęczenie ziemi. To zaś prowadzi do osłabienia wzrostu, utraty potencjału plonotwórczego, późniejszego rozpoczęcia wegetacji, a nawet zamierania warzyw oraz krzewów owocowych. Doprowadzenie do takiego zjawiska jest wielką stratą dla ogrodnika, ponieważ przywrócenie gleby do stanu pierwotnego to zabieg kosztowny i długotrwały. Dlatego za wszelką cenę należy wystrzegać się takiej sytuacji.
Mały tunel foliowy oczywiście można przenieść, lecz rozwiązuje to problem tylko częściowo. Miejsce, które zostało po zbyt insywnych uprawach staje się siedliskiem patogenów i agrofagów. Profesjonalny tunel foliowy, używany przez rolników, pod tym względem sprawia o wiele więcej trudności. Takie obiekty to z reguły wielometrowe potężne konstrukcje stalowe, których przeniesienie nie jest takie łatwe. W obu przypadkach zmęczenie gleby ma swoje negatywne konsekwencje. Bez obaw! Wystarczy wystrzegać się przyczyn. A nawet jeśli do tego doszło, istnieje jeszcze szansa na naprawę.
Tym razem w poradniku Krosagro o “uprawach pod osłonami” opowiemy czym dokładnie jest osłabienia gleby w tunelu foliowym, co jest przyczyną powstawania, oraz jakie czynniki je wywołują.
Co to jest zmęczenie gleby?
Z tego co można było wyżej wyczytać, jest to proces, który obniża zasobność i żyzność ziemi. Powstają wtedy niekorzystne warunki do rozwoju roślin. Dość często pojawia się u zaczynających uprawy ogrodników czy producentów żywności, którzy nie mają zaplanowanego płodozmianu lub prowadzących intensywnie sadownictwo.
Każdemu sadownikowi i ogrodnikowi zależy, aby rośliny dojrzewały sprawnie oraz jak najszybciej, dlatego też starają się, by plon nabrał intensywności, a czas wegetacji był maksymalnie krótki. Wiąże się to z ponoszeniem kosztów na nowe nasadzenia. Działa to jedynie przez kilka lat, po czym, jeśli gleba nie zostanie odkażona i “dokarmiona” staje się mało użyteczna.
Za główną przyczynę choroby replantacyjnej uważa się choroby grzybowe, nicienie, promieniowce i rozwój bakterii. Oczywiście dochodzi między nimi do interakcji, z czego jedne symptomy mogą być następstwem działań drugiej grupy. Podczas całego etapu wegetacji, rozwijają się w glebie. Z czasem ich nagromadzenie jest coraz większe, wtedy też stają się zagrożeniem. Zmęczona gleba jest również miejscem, gdzie rozwijają się grzyby pasożytniecze, których szkodliwość jest bardzo wysoka. Szczególnie podatne na ataki patogenów i agrofagów są siewki i sadzonki.
Drugą grupą wpływającą na rozwój choroby replantacyjnej są tzw. czynniki środowiskowe gleby (warunki fizykochemiczne). Niektóre ze stanowisk są mniej lub bardziej podatne na zmęczenie gleby. Na podłoże stale oddziaływują różne zjawiska, które pogarszają jej stan. Zła struktura gleby, zbyt wysokie lub niskie pH, zawartość metali ciężkich oraz stężenie fitotoksyn to tylko niektóre z objawów zmęczenia gleby.
Patogeny i agrofagi to czynniki biotyczne, zaś właściwości środowiskowe abiotyczne. Choć druga grupa jest dość istotna podczas rozwoju choroby replantacyjnej, gdyż może zwiększyć jej nasilenie, to jednak podłożem będą czynniki biotyczne.
Czynniki środowiskowe
- Wilgotnosć w tunelu foliowy
Szczelnie zamknięte uprawy pod osłoną wymagają cyrkulacji powietrza. Podczas rozwoju roślin w cieplarni dochodzi do zwiększenia stężenia wilgotności, co jest zjawiskiem normalnym ze względu na procesy zachodzące podczas wegetacji. Aby nie narażać plonu na porażenia chorobami grzybowymi bądź pleśniowymi, szklarnie trzeba wietrzyć. W hobbystycznych tunelach foliowych jest na to kilka sposobów.
W namiocie ogrodniczym wielowegetacyjnym otwiera się drzwi lub podwija kurtyny boczne, natomiast w dużych uprawach, gdzie stosuje się profesjonalny tunel foliowy, oprócz wietrzeń bocznych występują również dachowe. Co niektórzy producenci decydują się na automatyczne rozwiązania w postaci wentylatorów.
Bez względu na sposób, należy systematycznie sprawdzać jakie warunki panują pod osłoną. Gdyż to właśnie wilgotność ma duży wpływ na rozwój choroby replantacyjnej.
- Nawadnianie pod osłonami
Z całą pewnością trudno doprecyzować konkretną dawkę przy podlewaniu. Dlatego też istotne jest aby nie przesuwać się z jedną skrajność do drugiej. Zbyt intensywne nawadnianie prowadzi do częstszych porażeń chorobowych, a to natomiast do gnicia korzenia. Z kolei utrzymywanie niskiej wilgotności podłoża choć ogranicza występowanie chorób, to nie sprzyja rozwojowi roślin, które do wzrostu potrzebują wody.
- Odczyn gleby w szklarni foliowej
Również pH odgrywa swoją rolę w występowaniu choroby replantacyjenj. Gleby zwięzłe powyżej 6,5 o wiele szybciej ulegają zmęczeniu niż podłoża kwaśne, a więc jeśli uprawiający ma możliwość i plon na to pozwala, warto obniżyć odczyn. Niestety ma to też swoje wady. Spora ilość gatunków roślin gorzej dojrzewa na ziemi o niskim pH. Mają także ograniczoną zdolność do pobierania składników mineralnych.
Jak temu przeciwdziałać ?
Bardzo ważnym działaniem jest poprawna pielęgnacja gleby w tunelu foliowym. W tym celu skrzynie ogrodnicze lub grządki wypełnia się wysokiej jakości ziemią oraz ściółkuje. To znacznie poprawia stan gleby przez najbliższe sezony. W następnej części poradnika wyjaśnimy objawy i sposoby na uniknięcie zjawiska choroby replantacyjnej.
