Uprawa roślin w tunelach foliowych i szklarniach niesie za sobą wiele korzyści i staje się coraz bardziej popularna. Zmiany klimatyczne, nieprzewidywalna pogoda i nagłe zjawiska atmosferyczne sprzyjają temu modelowi uprawy, zyskując coraz większe grono zwolenników. Możliwość sterowania warunkami środowiskowymi wewnątrz konstrukcji i możliwość dostosowania ich do wymagań określonego gatunku, zabezpieczenie przed wahaniami temperatur, żywiołami oraz działalnością szkodników i rozprzestrzenianiem się chorób, to główne zalety hodowli roślin pod osłonami. Niestety i w tym miodzie znajdzie się łyżka dziegciu, ponieważ zamknięta przestrzeń stwarzająca barierę dla wielu niekorzystnych czynników, ogranicza również działalność owadów zapylających, których obecność jest gwarantem obfitego plonowania.
Spis treści
Uprawa warzyw, owoców, ziół i kwiatów pod osłonami
Decydując się na uprawę roślin w tunelu lub szklarni, musisz koniecznie zdobyć wiedzę na temat tego, jakie są sposoby na radzenie sobie z tym zjawiskiem, aby jak najlepiej zwiększyć produktywność. W zależności czy prowadzisz wielkopowierzchniową działalność komercyjną, czy też uprawiasz rośliny w małym tunelu jedynie na swój własny użytek, możesz wybrać najkorzystniejszą dla Ciebie opcję. Uprawa warzyw, owoców, ziół i kwiatów, w zamkniętej przestrzeni ma swoją specyfikę, którą musisz koniecznie, już od samego początku swojej przygody z hodowlą pod osłonami, jak najlepiej poznać. Podstawowa wiedza dotycząca sadzenia i pielęgnacja roślin to w przypadku uprawy tunelowej, zbyt mało. Dowiedz się więc więcej, na temat specyfiki uprawy pod osłonami i poznaj najlepsze metody dotyczące tego, jak ręcznie, przy pomocy urządzeń lub wpuszczając pożyteczne owady, skutecznie zapylać rośliny.
Najlepsze metody zapylania roślin w tunelach i szklarniach
Zanim omówimy sposoby zapylania roślin we wnętrzu tunelu lub szklarni, musimy wspomnieć o pewnym ważnym aspekcie. Niezwykle ważne jest poznanie tego jaki typ zapylania dotyczy określonego gatunku. Pod tym względem rośliny dzielą się bowiem na samopylne i obcopylne. Pierwsze z nich są samowystarczalne, ponieważ do zapylenia potrzebują jedynie ruchu powietrza, który przeniesie pyłek z kwiatka na kwiatek w obrębie jednej rośliny. Natomiast drugie do zdrowego i bujnego owocowania, potrzebują do zapłodnienia pyłku pochodzącego z innej odmiany. Zarówno jedne, jak i drugie wymagać będą naszej interwencji.
Istnieją także gatunki roślin w ogóle niewymagające zapylenia. W tym artykule omówimy później kilka przykładów takich upraw.
Zapylanie ręczne
Jeśli prowadzisz amatorską uprawę i masz niewielką szklarnię lub tunel hobbystyczny, najlepszym sposobem jest ręczne zapylanie gwarantujące zdrowe i dobrej jakości plony. Posiadacze większych obiektów, również mogą stosować taką metodę, jednak w przypadku dużych upraw, jest to metodą bardzo czasochłonna i wymagająca sporego wysiłku. Jak sama nazwa wskazuje zapylanie ręczne, to technika manualna, w której nie używa się urządzeń mechanicznych, a ogrodnik samodzielnie, przy użyciu prostych narzędzi dokonuje zapylenia kwiatów warzyw i owoców.
Zapylanie ręczne polega na przenoszeniu pyłku z kwiatu męskiego na żeński w obrębie jednej rośliny. Jest to powszechna praktyka w uprawie rosnących w tunelu lub szklarni pomidorów, cukinii lub papryki, które należą do samopylnych, nie wymagają więc do zapylenia dwóch roślin, jak dzieje się w przypadku roślin obcopylnych, które muszą być zapładniane krzyżowo.
W zależności od gatunku rośliny, którą masz w szklarni, metody ręcznego zapylania mogą się różnić. Zbierać pyłek można niewielkim, miękkim pędzelkiem lub patyczkiem kosmetycznym. Można również potrząsać roślinami w czasie kiedy kwiaty się otwierają, jest to szczególnie często stosowane w przypadku zapylania pomidorów. Bardzo skuteczną metodą jest również użycie elektrycznej szczoteczki do zębów, która wibrując u nasady kwiatu, pobudza go do uwolnienia pyłku. Efekty tej techniki, są naprawdę spektakularne, a dzieje się tak, ponieważ wibracja szczoteczki doskonale naśladuje ruch skrzydełek pszczoły, skutecznie oszukując roślinę, która reaguje natychmiastowym wyrzuceniem pyłku.
Wykorzystanie trzmieli
Trzmiele to najpowszechniej stosowane owady zapylające rośliny pod osłonami. Pszczoły miodne, będące niezrównanym owadem zapylającym, niestety nie są tak doskonale przystosowane do działalności w zamkniętych pomieszczeniach, jak trzmiele. Pszczoły źle znoszą ograniczoną przestrzeń, są zdezorientowane i giną często, przez uderzenie w ściany konstrukcji. Dodatkowo ich efektywność jest znacznie mniejsza od trzmiela, który w ciągu 7-9 godzin, może zapylić nawet 3000 kwiatów. Trzmiele doskonale adoptują się w warunkach uprawy pod osłonami, będąc aktywnymi już w temperaturze powyżej 8 stopni, podczas kiedy pszczoła potrzebuję co najmniej 15 stopni C. Trzmielom niestraszne również kiepskie warunki oświetleniowe, nie kusi je także perspektywa znalezienia lepszej lokalizacji obfitującej w lepsze pożywienie. Duży aparat gębowy i długi języczek umożliwia im zapylenie kwiatów niedostępnych dla innych owadów.
Najpopularniejszą odmianą trzmiela hodowanego pod osłonami, jest Bombus terrestris, istnieją jednak inne odmiany wykorzystywane w ogrodnictwie szklarniowym. Kolonię trzmieli kupujemy wraz z ulami i pokarmem, model i wielkość uli dostosowana jest do gatunku roślin i rozmiarów uprawy. Ule wprowadzamy do tuneli lub szklarni w momencie, kiedy kwiaty zaczynają się otwierać. Stanowisko dla uli powinno być starannie przemyślane, najlepiej, jeśli wybierzemy zacienione stanowisko, z którego owady będą mogły swobodnie migrować. Pamiętaj, że musisz monitorować aktywność trzmieli, ich zbyt mała liczba wpłynie znacząco na spadek produktywności uprawy. W takim wypadku musisz koniecznie uzupełnić ich deficyt, dokupując dodatkowe owady.
Stosowanie trzmieli znacząco wpływa na ilość i jakość plonu, zwiększając go nawet o 30%, zmniejszają równocześnie wydatki związane m.in z użyciem środków ochrony roślin. Trzmiele pod osłonami nie tylko podnoszą zyski z uprawy, ale również przyczyniają się do produkcji zdrowszej żywności, ponieważ ich obecność pozwala na ograniczenie lub całkowite wyeliminowanie stosowania chemii.
Urządzenia zapylające
Wynalazcy i naukowcy opracowują coraz to nowsze urządzenia mające pomóc w zapylaniu roślin pod osłonami. Elektryczna pszczoła to zadziwiająca, maleńka maszyna zasilana bateriami, która stworzona została z myślą o zmianach klimatycznych i ginącej populacji pszczół miodnych. Poprzez wytwarzane przez urządzenia wibracje, naśladujące ruch owadów, rośliny dostają sygnał do wyrzucenia pyłku. Nowe technologie przynoszą rozwiązania w postaci poziomych masztów zaopatrzonych w pistolety, ostrzeliwujące rośliny kwitnące. Naukowcy pracujący na Politechnice Warszawskiej opracowali z kolei robota zapylającego, który samodzielnie porusza się między rzędami i przenosić pyłek. Pomysłów i rozwiązań jest bez liku, wszystko to po to, aby wyjść naprzeciw zagrożeniu środowiska naturalnego, związanego z wahaniami temperatur i skażeniem środowiska, wpływającym na ograniczenie liczebności zapylaczy, a w szczególności odpowiadającym za 90% zapyleń pszczół.
Niektórzy ogrodnicy, zwłaszcza w przypadku zapylania kwiatów, stosują dmuchawy do liści, co znacznie zwiększa produktywność uprawy. Pamiętaj jednak, że musisz zachować ostrożność w użyciu tego urządzenia, aby nie doprowadzić do uszkodzenia roślin. Dmuchawę uruchamiaj na najniższych obrotach, zachowując co najmniej metr odległości od roślin. Efekty stosowania tego prostego urządzenia wprawiły w zdumienie niejednego hodowcę.
Które z roślin rosnących w tunelu wymagają zapylania?
Jeśli rośliny, które uprawiasz w tunelu lub szklarni, wytwarzają nasiona i owoce, możesz założyć, że wymagają zapylania, więc aby uzyskać optymalny plon, musisz zadbać o ich skuteczne zapylenie. W ogrodnictwie szklarniowym rośliny samozapylające, posiadające zarówno męskie, jak i żeńskie kwiaty, takie jak: pomidory, bakłażany, melony, dynia, cukinia, papryka i ogórki, są łatwiejsze w uprawie, ponieważ mogą plonować bez potrzeby, przenoszenia pyłku z innych roślin.
Jakie rośliny nie wymagają zapylania?
Jeśli rośliny w Twojej szklarni nie wytwarzają nasion, to oczywiste jest, że nie wymagają zapylania. Niektóre przykłady takich upraw to zielone warzywa liściaste, zioła i rośliny okopowe. Dlatego sałata, jarmuż, kapusta, brokuły, brukselka, rozmaryn, bazylia, imbir, cebula, buraki i ziemniaki mogą się rozmnażać bez potrzeby zapylania.
Jeśli uprawiasz w swoim tunelu właśnie takie rośliny, to możesz pominąć potrzebę zapylania; jednak jeśli posiadasz również gatunki, które wymagają zapylenia, musisz interweniować, wybierając jedną z technik zapylania, która najlepiej sprawdzi się w przypadku Twojej uprawy.
Wniosek
Jeśli rośliny w Twoim tunelu wytwarzają owoce i nasiona, musisz poznać sprawdzone metody zapylania, aby mieć gwarancję wysokich plonów. Dostosuj technikę zapylania do wielkości konstrukcji oraz ilości upraw. W przypadku uprawy amatorskiej doskonale sprawdzi się zapylania ręczne. Natomiast prowadząc wielkopowierzchniowe uprawy przemysłowe, produkujące owoce i warzywa na dużą skalę, muszą korzystać z innych rozwiązań, ponieważ zapylanie ręczne byłoby w ich przypadku zbyt czasochłonne i generowałoby zbyt duże koszty, które odbiłyby się na cenie produktu.
Zrozumienie procesu zapylania jest niezwykle proste, wymaga jednak odrobinę wiedzy, aby jak najlepiej naśladować naturalne procesy. Wybierz najodpowiedniejszą dla Twojej uprawy technikę, która zagwarantuje zdrowe, dobrej jakości i obfite plony.
